Een econometrische analyse uitgevoerd in opdracht van de FOD economie toont heel duidelijk het hefboomeffect aan van intellectuele-eigendomsrechten (IPR). Ze stimuleren niet alleen de interne prestaties, maar ook de productiviteit van de ondernemingen die er gebruik van maken. Daarnaast bevorderen ze de tewerkstelling in die ondernemingen en hebben ze een positief effect op zowel hun eigen groei als op die van België.
Ondernemingen met intellectuele-eigendomsrechten zijn goed voor 23,7% van de totale werkgelegenheid in België (2019), terwijl zij slechts een fractie (5%) van de totale bedrijvenpopulatie vertegenwoordigen.
Bedrijven met intellectuele-eigendomsrechten hebben een hogere werkgelegenheidsgroei van ongeveer 2,5%
In deze studie werden de octrooien, merken, modellen en tekeningen en het kwekersrecht van 15.193 Belgische ondernemingen onderzocht voor de periode 2010-2019. Samen hebben ze 82.190 intellectuele-eigendomsrechten (IPR) geregistreerd, met een gemiddelde van 5,4 per onderneming. Die kenmerken van bedrijven met IER werden vervolgens vergeleken met 47.4315 bedrijven zonder IER. Zowel de gemiddelde als de samengestelde groei, maar ook de productiviteit van de bedrijven werden onderzocht.
De resultaten van de studie
Uit een profiel van ondernemingen die in België actief zijn op het gebied van intellectuele-eigendomsrechten blijkt dat hun portefeuilles van intellectuele-eigendomsrechten eerder beperkt van omvang zijn. De helft van de ondernemingen heeft slechts één intellectuele-eigendomsrecht en slechts 6% van de ondernemingen heeft meer dan 10 intellectuele-eigendomsrechten op zijn naam staan. Ook wat de reikwijdte betreft, zijn de portefeuilles van de Belgische ondernemingen beperkt: bijna 90% van de ondernemingen heeft slechts één vorm van intellectuele-eigendomsrechten. Het hoeft geen verbazing te wekken dat de IER-portefeuilles van oudere en grotere ondernemingen uitgebreider zijn qua omvang en reikwijdte dan die van jongere ondernemingen en KMO's.
In het Belgische landschap van intellectuele-eigendomsrechten overheersen de merkrechten. De dekking in termen van geografische geldigheid verschilt naar gelang van de vorm van het intellectuele-eigendomsrecht. Voor modellen en kwekersrechten ligt de nadruk op de Europese rechtsgeldigheid, terwijl de dekking van merkrechten meer op nationaal niveau ligt. Voor octrooien is er een gelijkmatiger verdeling tussen nationale en internationale gebieden van rechtsgeldigheid.
De ondernemingen die in België actief zijn op het gebied van IPR zijn relatief oud, met een gemiddelde leeftijd van 20 jaar. Houders van modelrechten zijn gemiddeld ouder dan houders van andere vormen van intellectuele-eigendomsrechten. De sector "klein- en groothandel" is het sterkst vertegenwoordigd onder de ondernemingen die in België actief zijn op het gebied van intellectuele-eigendomsrechten. Dit is vooral te danken aan het grote aandeel van de eigenaars van handelsmerken, waarin deze sector overheerst. Octrooihouders en eigenaars van modellen zijn ook duidelijk aanwezig in de industriële sector.
Niet minder dan 84% van de ondernemingen die in België actief zijn op het gebied van intellectuele-eigendomsrechten zijn KMO’s, die een zeer groot aandeel hebben, vooral onder merkhouders.
Dit sterke overwicht is iets minder uitgesproken bij de octrooihouders. De gemiddelde leeftijd van IPR-actieve KMO's is 19 jaar, terwijl grote ondernemingen aanzienlijk ouder zijn met een gemiddelde leeftijd van 34 jaar. Deze kleine en middelgrote ondernemingen zijn vooral actief in de detail- en groothandel, terwijl grote bedrijven meer actief zijn in de industriële sector.
De waarnemingen wijzen op een hefboomeffect van IPR, niet alleen voor de interne bedrijfsprestaties, maar ook voor de Belgische economie in haar geheel. De omvang van de IPR-portefeuille houdt verband met de productiviteit binnen een onderneming, de reikwijdte van de portefeuille houdt verband met de groei. Dit hefboomeffect op de bedrijfsprestaties is bijzonder uitgesproken voor KMO's in vergelijking met grote ondernemingen. Bovendien zijn ondernemingen met intellectuele-eigendomsrechten goed voor 23,7% van de totale werkgelegenheid in België (2019), terwijl zij slechts een fractie van de totale bedrijvenpopulatie vertegenwoordigen. Bovendien leveren Belgische ondernemingen die actief zijn op het gebied van IER een hogere bruto toegevoegde waarde per werknemer dan Belgische ondernemingen zonder IER.
Het hefboomeffect van IPR op de groei wordt verder bevestigd door een vergelijkende analyse van IPR-actieve ondernemingen met vergelijkbare ondernemingen zonder IPR. Uit de resultaten blijkt dat de aanwezigheid van intellectuele-eigendomsrechten gepaard gaat met extra groei: bedrijven met intellectuele-eigendomsrechten kennen ongeveer 2,5% meer werkgelegenheidsgroei dan bedrijven zonder intellectuele-eigendomsrechten. Hoewel dit effect verband houdt met zowel de schaal als de reikwijdte (van de IPR-portefeuille) voor KMO's, lijkt voor grote ondernemingen de reikwijdte van de IPR-portefeuille van belang te zijn voor de groei.
Geografische geldigheid
- Handelsmerken: focus op nationale rechtsgeldigheid (Benelux handelsmerken)
- Andere vormen van intellectuele-eigendomsrechten: nadruk op internationale geldigheid
Hefboomeffecten van intellectuele-eigendomsrechten
IER's: IPR-houders kennen een 2,5% grotere werkgelegenheidsgroei dan niet-houders. Dit is een algemene vaststelling, maar is nog meer uitgesproken voor KMO’s.
Deze positieve effecten van intellectuele-eigendomsrechten doen zich niet voor in de relatie met productiviteit
Op het macro-niveau van de Belgische economie
- Ondernemingen met intellectuele-eigendomsrechten
- zijn goed voor 23,7% van de totale werkgelegenheid in België (2019), terwijl zij slechts een fractie (5%) van de totale populatie van ondernemingen vertegenwoordigen.
- hebben gemiddeld meer werknemers in dienst dan bedrijven zonder IPR.
- behalen gemiddeld een hogere productiviteit dan ondernemingen zonder IPR.
De volgende illustratie toont het aandeel van de ondernemingen met IPR in het totale aantal ondernemingen in de provincie. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Waals-Brabant en Oost-Vlaanderen hebben het hoogste percentage ondernemingen met IPR.
