Rubbervulling in synthetische grasmatten

grass fibres

Crumb rubber (CR) of rubbergranulaat is één van de meest voorkomende vormen van kunstgrasinvulling en dient om de kunstgrasvezels overeind te houden, het grastapijt te verzwaren en het kunstgrasveld schokabsorberender te maken. CR wordt gemaakt van gebruikte autobanden die worden versnipperd tot zeer kleine, gladde stukjes en vervolgens worden gewalst tot alle scherpe of ruwe randen zijn weggesleten.

Er zijn meer dan 13.000 grote kunstgrasvelden in de Europese Unie (gegevens 2017) en nog een groter aantal minivelden. Deze velden worden vooral gebruikt voor voetbal. In vergelijking met natuurgras kan op deze velden het hele jaar door worden gespeeld, ongeacht de weersomstandigheden. Omdat kunstgras intensieve bespeling verdraagt, zijn er minder velden en dus minder grond nodig om veldsporten in de buitenlucht mogelijk te maken.

In mei 2021 publiceerde ECHA een vervolgonderzoek naar stoffen (andere dan PAK's) in plastic en rubbergranulaat en mulch die worden gebruikt als infill op kunstgrasvelden. Daarbij zijn meer dan 300 chemische stoffen geïdentificeerd die mogelijk in het instrooimateriaal kunnen worden aangetroffen en zijn criteria opgesteld om prioriteit te geven aan de stoffen die mogelijk de meeste zorgen baren. 

ECHA heeft daarom aanbevolen de volgende chemische stoffen, die schadelijk kunnen zijn voor mens of milieu, aan een nadere beoordeling te onderwerpen:

  • Kobalt en zink met een potentieel risico voor de menselijke gezondheid
  • Cadmium, kobalt, koper, lood, zink, 4-tert-octylfenol, 4,4´-isopropylideendifenol (BPA), bis(2-ethylhexyl)ftalaat (DEHP), benzylbutylftalaat (BBP) en benzothiazool-2-thiol met mogelijke risico's voor het milieu

De risico's van PAK's voor het milieu moeten bij toekomstige beoordelingen ook worden onderzocht.

De productie van granulaten als infill voor kunstgras kan 21% van de afgedankte autobanden in Europa verwerken, ongeveer 600 miljoen kg per jaar. Op die manier wordt een jaarlijkse CO2-uitstoot vermeden die vergelijkbaar is met de hoeveelheid die zou kunnen worden geabsorbeerd door ongeveer 30 km² bos. 

Er is echter bezorgdheid geuit over de mogelijke gezondheidsrisico's en milieurisico's van een breed spectrum van toxische stoffen waarvan bekend is dat ze vrijkomen uit CR. De aan CR verbonden risico's verschillen naar gelang van de blootstellingsroute en een aantal milieufactoren, waaronder neerslag, verwarmings-/afkoelingscycli, ozon, zuurstof en blootstelling aan UV-licht, die de uitloging van toxische chemicaliën uit CR kunnen versnellen.

De verspreiding van rubberinvulsel in het milieu draagt ook bij tot het probleem van microplasticverontreiniging.

Een hoeveelheid van 3000-5000 kg granulaat per veld per jaar wordt momenteel gebruikt als onderbouwing van een Europees voorstel om rubberinvulling te verbieden als onderdeel van de voorgenomen beperking van opzettelijk toegevoegde microplastics in 2021.

Gezondheidsrisico's

Er zijn meer dan 300 chemische stoffen in CR geïdentificeerd, waarvan er bijna 200 naar verwachting carcinogeen en genotoxisch zijn. 

Uit voorlopige toxiciteitsexperimenten met Daphnia magna (watervlooiensoort) blijkt dat het percolatiewater van CR immobiliteit en sterfte veroorzaakt, afhankelijk van het percolatiewater. Deze bevindingen komen overeen met de acute toxiciteit van CR die is gerapporteerd bij aquatische modelorganismen, zoals algen, daphnia, amfibieën en vissen, alsmede ongewervelde bodemorganismen. De effecten van blootstelling aan CR op hogere gewervelde dieren, waaronder de mens, zijn echter onbekend. Om dit hiaat in de kennis op te vullen, hebben onderzoekers van het Department of Chemical Engineering van de McGill University in Montréal een gewerveld amniotemodel ontwikkeld om de toxische effecten en mechanismen van CR-toxiciteit te bestuderen.

Kippeneieren

Sporters en kinderen spelen op kunstgras. Het gezondheidsrisico van blootstelling aan kruimelrubber (CR) van kunstgrasvelden is echter onbekend voor hogere gewervelde dieren. Daarom werd in een Canadees onderzoek aan het Department of Chemical Engineering, McGill University, Montréal, gebruik gemaakt van kippenembryo's als een zich ontwikkelend amniote gewerveld model om aan te tonen dat toxisch percolatiewater uit kunstgras de vroege ontwikkeling van kippen schaadt, met name de hersenen en het cardiovasculaire systeem. 
CR water percolaat werd toegediend aan bevruchte kippeneieren via verschillende blootstellingsroutes, d.w.z. coating door CR percolaat op de eierschaal te laten vallen; dompelen van de eieren in CR percolaat; micro-injectie van CR percolaat in de luchtcel of dooier. Na 3 of 7 dagen incubatie werden de embryonale morfologie, de orgaanontwikkeling, de fysiologie en de moleculaire pathways gemeten. 
De resultaten toonden aan dat CR percolaat geïnjecteerd in de dooier milde tot ernstige ontwikkelingsmisvormingen veroorzaakte, de groei verminderde en specifiek de ontwikkeling van de hersenen en het cardiovasculaire systeem belemmerde, die geassocieerd werden met gen ontregeling in aryl koolwaterstof receptor, stress-respons, en schildklierhormoon trajecten. De waargenomen systematische effecten waren waarschijnlijk te wijten aan een complex mengsel van toxische chemische stoffen die uit de CR lekken, zoals metalen (b.v. Zn, Cr, Pb) en aminen (b.v. benzothiazool). De studie wijst op de noodzaak om de mogelijke regulering van het gebruik van CR op speelplaatsen en kunstmatige velden grondig te onderzoeken.

In juni 2016 heeft de Europese Commissie het ECHA verzocht te beoordelen of de aanwezigheid van bepaalde chemische stoffen in de korrels een gezondheidsrisico zou kunnen vormen. Dit verzoek was ingegeven door claims afkomstig uit de VS, waar Amy Griffin , een voormalig professioneel keepster, gegevens had verzameld over kankergevallen bij haar collega-keepers. 

Er bestond bezorgdheid over een verhoogd kankerrisico voor kinderen die op deze velden spelen. Als gevolg daarvan werden in de EU en de VS verschillende studies gestart.

Het ECHA beoordeelde de gezondheidsrisico's, waarbij werd gekeken naar blootstelling door huidcontact, inslikken en inademen. De resultaten werden gepubliceerd in februari 2017, waarin ECHA tot de vaststelling kwam dat er een zeer laag niveau van bezorgdheid bestaat door blootstelling aan de korrels.

Het risico op kanker na levenslange blootstelling aan rubbergranulaat werd zeer laag geacht op basis van de PAK-concentraties die op sommige Europese sportterreinen werden gemeten. Deze concentraties lagen ruim onder de wettelijke grenswaarden. Ook de aanwezigheid van zware metalen, ftalaten, benzothiazool en methylisobutylketon lag onder de concentraties die tot gezondheidsproblemen zouden leiden. Bij gebruik van rubbergranulaat binnenshuis kunnen de vluchtige organische stoffen die vrijkomen, huid- en oogirritatie veroorzaken.

In het verslag van het ECHA wordt gewezen op enkele onzekerheden die verder onderzoek rechtvaardigen. Zo was er bijvoorbeeld bezorgdheid over de representativiteit van de studies voor heel Europa (aangezien niet in alle lidstaten monsters zijn genomen). Het agentschap beval daarom onder meer aan dat mensen basishygiënische maatregelen zouden nemen na het spelen op kunstgras om deze onzekerheden tegen te gaan.

Naast de bevindingen van ECHA heeft het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) begin 2017 een studie uitgevoerd naar de gezondheidsrisico's van rubbergranulaat dat in Nederland wordt gebruikt, waarin werd bevestigd dat sporten op deze velden veilig is. De studie gaf echter een aanbeveling om de wettelijke concentratiegrenzen van kankerverwekkende PAK's in het invulmateriaal verder te verlagen. De Nederlandse autoriteiten dienden een beperkingsvoorstel in met een specifieke concentratiegrenswaarde voor PAK's.

paks

In 2017 voerde Centexbel een veldtest uit op gerecycleerd rubbergranulaat afkomstig van een kunstgrasveld in Vlaanderen, België.

Tests

Bepaling van het PAK-gehalte

  • Extractiemethode: Ultrasone extractie met tolueen
  • Analysemethode: GC-MS-MS

Resultaten

  • De concentratie van de totale som van PAK's (18) bedroeg 23mg/kg, binnen de grenzen van de toen geldende wetgeving.
  • De concentratie van de 8 PAK's die nu specifiek voor synthetische grasmatten worden beperkt, bedraagt 6,34 mg/kg. Deze waarde is ook in overeenstemming met de verordening die vanaf 10/08/22 van toepassing zal zijn.

Beperking van PAK's in korrels en mulch

In juli 2018 heeft de Nederlandse autoriteit RIVM een beperking voorgesteld om de concentratie van acht PAK's te beperken in granulaat of mulch dat wordt gebruikt als invulmateriaal in kunstgrasvelden of in losse vorm voor gebruik in sporttoepassingen en op speelplaatsen. De wettelijke concentratiegrenzen die ten tijde van het voorstel golden, waren 100 mg/kg voor twee van de PAK's (BaP en DBAhA) en 1 000 mg/kg voor de andere zes (BeP, BaA, CHR, BbFA, BjFA, BkFA). Het RIVM achtte deze grenswaarden te hoog om de veiligheid van mensen, en met name kinderen, die op sportvelden en speelplaatsen spelen, te waarborgen.

PAK's zijn bekende bestanddelen van zowel procesoliën als roet die worden gebruikt voor de fabricage van autobanden. Het is bekend dat ze kanker veroorzaken. Studies met diermodellen brengen deze groep chemische stoffen in verband met huid-, long-, blaas-, lever- en maagkanker. PAK's zijn ook in verband gebracht met hartaandoeningen en een slechte ontwikkeling van foetussen.

In de beperking werden de risico's van acht PAK's beoordeeld voor beroepsvoetballers, kinderen die op de velden spelen en werknemers die betrokken zijn bij de aanleg en het onderhoud van de velden en speelplaatsen. 
De Nederlandse autoriteiten hebben aanbevolen de gecombineerde concentratiegrenswaarde voor de acht PAK's te verlagen tot 17 mg/kg. Het doel was ervoor te zorgen dat de blootstelling aan de PAK's ook in de toekomst op een laag niveau blijft en dat ook het gebruik van infill van ingevoerde gerecycleerde banden wordt gereguleerd.

De comités voor risicobeoordeling (RAC) en sociaaleconomische analyse (SEAC) van ECHA zijn in september 2018 begonnen met hun evaluatie van het voorstel. Een raadpleging over het voorstel liep van september 2018 tot maart 2019. Vervolgens was er een raadpleging over het ontwerp-eindadvies van SEAC van juni tot augustus 2019.

Het geconsolideerde advies van RAC en SEAC werd eind 2019 naar de Europese Commissie gestuurd. RAC beoordeelde de risico's van PAK's voor de gezondheid van mensen. Het SEAC beoordeelde de voordelen van het voorstel voor de volksgezondheid en de bijbehorende kosten en andere sociaaleconomische gevolgen. Beide comités waren het erover eens dat - met enkele wijzigingen - een beperkingsvoorstel het meest geschikte middel zou zijn om ervoor te zorgen dat het risico op kanker als gevolg van blootstelling aan PAK's laag blijft voor mensen die spelen op kunstmatige sportvelden of speelplaatsen waar rubberinvulling of mulch wordt gebruikt.

In het advies werd voor de acht PAK's een concentratiegrenswaarde van 20 mg/kg voorgesteld.

De beperking werd in december 2020 door de EU-lidstaten gesteund en in juli 2021 door de Commissie vastgesteld. Zij verbiedt het op de markt brengen en het gebruik van granulaten en mulch als infill als zij meer dan 20 mg/kg van de som van de acht PAK's bevatten. Korrels of mulch die op de markt worden gebracht, moeten ook een partij-etiket krijgen om een veilig gebruik te garanderen.

De nieuwe regels zijn vanaf 10 augustus 2022 van toepassing in de EU/EER.

Zij zullen het spelen op kunstmatige sportvelden en speelplaatsen veiliger maken en kunnen helpen om de maatschappelijke ongerustheid en zorgen over het spelen op kunstmatige sportvelden en speelplaatsen weg te nemen. De beperking zal niet onmiddellijk gevolgen hebben voor bestaande velden, maar zal ervoor zorgen dat elk instrooimateriaal dat wordt gebruikt om de velden opnieuw in te vullen, onder de nieuwe grenswaarde ligt.

Milieurisico's

Microplastic vervuiling

De rubber- en kunststofkorrels die op sportvelden worden gebruikt, worden als microplastics beschouwd. Elk jaar komt ongeveer 42 000 ton microplastics in het milieu terecht wanneer producten worden gebruikt die deze bevatten. Granulair opvulmateriaal is de grootste bron van vervuiling met een geschatte uitstoot van tot 16 000 ton per jaar.

Deze korrels kunnen in onze wateren terechtkomen. Ze kunnen zich ook in het milieu verspreiden door sneeuwruimen en andere onderhoudswerkzaamheden. 

Beperking van het opzettelijk gebruik van microplastics

In januari 2019 heeft het ECHA een vergaande beperking voorgesteld voor microplastics in producten die op de EU-/EER-markt worden gebracht, om te voorkomen of te verminderen dat ze in het milieu terechtkomen. In deze beperking worden twee opties voorgesteld om de verspreiding van invulmateriaal van kunstgrasvelden aan te pakken

  • een verbod op het op de markt brengen na een overgangsperiode van zes jaar; of 
  • verplicht gebruik van risicobeheersmaatregelen (zoals omheiningen, borstels) om te voorkomen dat het instrooimateriaal van de kunstgrasvelden vrijkomt na een overgangsperiode van drie jaar. 

Het voorstel ligt nu bij de Europese Commissie voor besluitvorming met de EU-lidstaten. Het is nog niet bekend welke optie de Commissie aan de lidstaten zal voorleggen, noch wat de uiteindelijke beslissing over de beperking zal zijn. 

Turf War explained/illustrated

turf war

noun: an acrimonious dispute between rival groups over territory or a particular sphere of influence.

"Turf War" was the first major exhibition by artist Banksy, staged in a warehouse on Kingsland Road in London's East End in 2003.