Dankzij de combinatie van ultradunne verpakkingslagen en hoge barrière-eigenschappen zijn meerlaagse verpakkingen kosteneffectieve oplossingen om de houdbaarheid van levensmiddelen te verlengen en de hoeveelheid afval te verminderen. Deze meerlaagse verpakkingen zijn echter moeilijk te sorteren en te recycleren, zodat veel ervan gewoon worden gedowncycled (tot producten van mindere waarde) of verbrand met energieterugwinning.

Afgedankte kunststofverpakkingen komen nog steeds massaal in het milieu terecht als zwerfvuil en vervuilen oceanen in de vorm van plastic soep en microplastics.

Dit heeft geleid tot een groeiende focus op circulaire verpakkingen en ambitieuze doelstellingen zoals de Europese 'Plastics Strategy' die stelt dat 55% van alle plastic verpakkingen moet worden gerecycleerd in 2030. Fevia, de federatie van de Belgische voedingsindustrie, stelt dat alle voedselverpakkingen tegen 2025 herbruikbaar, recycleerbaar of composteerbaar moeten zijn. Het stappenplan "Voedselverpakkingen van de toekomst" noemt design for recycling als een van de belangrijke pijlers om de overgang naar circulaire verpakkingen te realiseren. 

Uit onderzoek blijkt dat het voor sommige voedingsproducten weliswaar mogelijk is om verpakkingsmaterialen te vereenvoudigen, maar dat voor andere producten nog steeds complexere meerlaagse verpakkingen nodig zijn om de gewenste houdbaarheid te garanderen. 

Het is daarom van groot belang om meerlaagse verpakkingen te ontwikkelen die volledig kunnen worden gerecycleerd. 

complex packaging struture - credit ceflex

© CEFLEX

Design to Recycle

Het ontwerpen van verpakkingen om de vereiste functionaliteiten te bieden met een minimaal gebruik van hulpbronnen, waardoor product- en verpakkingsafval wordt geminimaliseerd, blijft essentieel in een circulaire economie. Het is echter ook belangrijk om verpakkingen te ontwerpen die op de juiste wijze kunnen worden verwijderd, ingezameld en efficiënt kunnen worden gesorteerd in geschikte materiaalfracties voor recycling.

Deze gesorteerde materiaalfracties moeten recycleerbaar zijn om nieuw materiaal te kunnen vervangen.

Sorteren van kunststofverpakking

Fostplus

© Fostplus

Nabij-infrarooddetectie is de meest gebruikte techniek om afvalstromen te sorteren. Het nadeel is dat met deze techniek alleen de buitenste laag van materialen kan worden geanalyseerd, tot een diepte van 10 µm. De mate waarin meerlaagse kunststofverpakkingen kunnen worden gesorteerd, hangt dus af van de samenstelling van de verpakking (d.w.z. de dikte en de positie van de verschillende materiaallagen). Om kunststofafval in meer afzonderlijke materiaalstromen en minder gemengde afvalstromen te sorteren, is het belangrijk verpakkingen te ontwikkelen die zowel geschikt zijn voor recycling (Design for recycling) als gemakkelijk te sorteren zijn (Design for sorting). 

Hoewel het technisch mogelijk is om bepaalde kunststofverpakkingen te sorteren, zijn de afvalstromen vaak te klein om de verdere verwerking ervan economisch haalbaar te maken. Voor recyclingbedrijven zijn afvalstromen pas interessant vanaf 250 ton/jaar. 

Mechanische recyclage

Bij mechanische recyclage wordt kunststofafval verwerkt tot secundaire grondstoffen of producten, waarbij de chemische verbindingen van de kunststoffen niet worden afgebroken. Het afval wordt (vaak eerst gewassen en dan) mechanisch vermalen en gesmolten door een extruder en omgezet in korrels. 

Mechanische recyclage is bijzonder geschikt voor afvalstromen die uit één soort (niet-verontreinigde) kunststof bestaan.

In principe kunnen alle thermoplasten mechanisch worden gerecycleerd met weinig of geen kwaliteitsverlies. Kunststofafval bestaat echter vaak uit een verontreinigde mix van materialen. Omdat de gerecycleerde kunststof verontreinigingen kan bevatten, neemt de kwaliteit van het eindproduct uiteindelijk af. Daarom gelden er ook strenge regels voor de toepassing van granulaat in bijvoorbeeld voedselverpakkingen.

Hoewel mechanische recycling de meest gebruikte recyclingtechniek is, leidt deze tot degradatie van het kunststofmateriaal (bijv. afname van de treksterkte), waardoor de kwaliteit en de waarde afnemen. Daarom kan mechanische recycling niet onbeperkt worden toegepast.

Chemische recyclage

Wanneer kunststoffen niet mechanisch kunnen worden gerecycleerd wegens economische en (milieu)technische redenen (bv. meerlaagse structuren van polymeren met verschillende smeltpunten), dan kan chemische recyclage een oplossing bieden. 

Bij chemische recycling wordt de chemische structuur van kunststofafval veranderd en afgebroken tot de oorspronkelijke bouwstenen (polymeren, monomeren of atomen) die kunnen worden gebruikt om naast nieuwe kunststoffen ook producten te maken zoals chemicaliën of brandstoffen. Er zijn 4 verschillende technieken om kunststoffen chemisch te recycleren:

  • Solvolyse (oplossen)
  • Depolymerisatie
  • Pyrolyse (kraken)
  • Vergassing

Deze processen breken het kunststofafval af en produceren synthesegas (syngas) en vloeibare en halfvloeibare producten. Door nieuwe depolymerisatieprocessen kunnen sommige soorten kunststoffen worden omgezet in monomeren, voor de productie van nieuwe kunststoffen.

Kunststoffenplatform

Compounderen en verwerken van virgin en gerecycleerde polymeren.